Doanh nghiệp dệt may toàn cầu cấp thiết thực hiện ESG

Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu và các quy định về môi trường ngày càng khắt khe, ngành dệt may Việt Nam đang đối mặt với áp lực chuyển đổi mạnh mẽ. Việc tích hợp các tiêu chuẩn ESG (Môi trường, Xã hội, Quản trị) không còn là một lựa chọn mà đã trở thành yếu tố bắt buộc để duy trì lợi thế cạnh tranh và tham gia vào chuỗi cung ứng bền vững. Bài viết này sẽ phân tích sâu về tầm quan trọng của ESG, những thách thức từ các thị trường quốc tế như EU, khung pháp lý tại Việt Nam, và sức ép từ người tiêu dùng. Qua đó, bài viết cung cấp cái nhìn toàn diện và các ví dụ thực tiễn, giúp các nhà quản lý và nhà đầu tư nhận diện cơ hội và xây dựng chiến lược hiệu quả cho ESG dệt may.

Hiện nay, các tập đoàn dệt may toàn cầu đều phải thực hiện ESG một cách minh bạch, không chỉ vì yêu cầu pháp lý ngày càng nghiêm ngặt mà còn do sức ép từ chính người tiêu dùng. Người mua hàng, đặc biệt là giới trẻ, ngày càng quan tâm đến các thương hiệu “xanh”, tôn trọng con người và minh bạch trong sản xuất, điều này càng thúc đẩy tầm quan trọng của ESG dệt may.

Giới thiệu về ESG và tầm quan trọng với ngành dệt may

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và yêu cầu phát triển bền vững ngày càng tăng cao, ESG (Môi trường – Xã hội – Quản trị) trở thành yếu tố trọng yếu đối với doanh nghiệp ngành dệt may. Áp dụng ESG không chỉ giúp doanh nghiệp đáp ứng yêu cầu pháp lý và thị trường mà còn nâng cao vị thế, góp phần tăng khả năng cạnh tranh phát triển bền vững.

ESG là gì? Ba trụ cột môi trường, xã hội và quản trị

ESG là viết tắt của Environmental (Môi trường), Social (Xã hội) và Governance (Quản trị).

• E – Environmental: Môi trường liên quan đến cách doanh nghiệp quản lý tài nguyên, giảm khí thải và xử lý chất thải.

• S – Social: Yếu tố xã hội tập trung vào điều kiện lao động, quyền lợi người lao động và cộng đồng.

• G – Governance: Quản trị đề cập đến cách tổ chức hoạt động minh bạch, trách nhiệm và hiệu quả.

Ba trụ cột này tạo nền tảng giúp doanh nghiệp vận hành bền vững và đáp ứng các chuẩn mực quốc tế, đặc biệt là trong lĩnh vực dệt may.

ESG – Ba trụ cột môi trường – xã hội – quản trị

Thực hiện ESG trong ngành dệt may toàn cầu và Việt Nam

Ngành dệt may là một trong những ngành sử dụng nhiều tài nguyên và tạo ra lượng lớn khí thải, cả trong quá trình sản xuất, tiêu thụ và sau khi tiêu thụ. Trên thế giới, rất nhiều tập đoàn dệt may đã thực hiện ESG để giảm tác động môi trường, cải thiện điều kiện lao động và nâng cao quản trị doanh nghiệp.

• Fast Retailing (Uniqlo, GU): Tập đoàn này đang chuyển đổi chuỗi cung ứng bền vững và tăng cường sử dụng vật liệu tái chế, với mục tiêu đạt 47.4% polyester tái chế. Họ cũng đặt mục tiêu giảm 90% phát thải khí nhà kính (GHG) tại cửa hàng/văn phòng và dùng 100% năng lượng tái tạo. Về xã hội, hãng triển khai các sáng kiến như “The Heart of LifeWear” và dự án “PEACE FOR ALL”. Tại Việt Nam, tập đoàn còn hỗ trợ nước sạch, xây trường học, và tuyển dụng người khuyết tật.

• H&M Group: H&M cam kết giảm 56% phát thải GHG (Scope 1, 2, 3) đến 2030 và hướng tới Net-Zero vào năm 2040. Hiện tại, họ đã giảm Scope 3 được 24% so với mức cơ sở 2019. 89% vật liệu là tái chế hoặc bền vững (trong đó 29.5% là tái chế). Hãng ưu tiên điện tái tạo (đạt 96% trong vận hành) và loại bỏ than khỏi chuỗi cung ứng may mặc (đến 2026). Về xã hội, hãng thúc đẩy quyền lao động, an toàn nghề nghiệp và thương lượng tập thể.

Một số tập đoàn may mặc thực hiện ESG

Ở Việt Nam, khi ngành dệt may chiếm tỷ trọng lớn trong xuất khẩu, thực hiện ESG là điều kiện tiên quyết để tiếp cận các thị trường cao cấp, giữ chân khách hàng và nâng cao giá trị thương hiệu. Ngoài ra, để xuất khẩu sang các thị trường khó tính như Mỹ, Liên minh Châu Âu, doanh nghiệp dệt may cần chứng minh rõ ràng việc trung hoà carbon. Đặc biệt, quy chế CBAM (Carbon Border Adjustment Mechanism) của châu Âu có hiệu lực từ ngày 1/1/2026, càng khiến việc áp lực ESG ngành dệt may trở nên cấp thiết.

Áp lực thực hiện ESG đối với doanh nghiệp ngành dệt may hiện nay

Yêu cầu của thị trường quốc tế và xu hướng toàn cầu

Các thị trường Liên minh Châu Âu, Mỹ và Nhật Bản ngày càng yêu cầu nghiêm ngặt về ESG trong chuỗi cung ứng bền vững. Doanh nghiệp không thực hiện ESG đầy đủ sẽ đối mặt nguy cơ bị loại khỏi các thị trường tiềm năng. Đồng thời, xu hướng đầu tư bền vững cũng thúc đẩy các nhà đầu tư ưu tiên doanh nghiệp tuân thủ ESG.

Áp lực ESG ngành dệt may từ pháp lý, quy chế và rào cản từ thị trường nhập khẩu (các ví dụ tiêu biểu):

• Liên minh Châu Âu – Corporate Sustainability Due Diligence Directive (CSDDD / EU): EU đã ban hành chỉ thị về thẩm định trách nhiệm bền vững yêu cầu các công ty trong phạm vi điều chỉnh phải nhận diện, ngăn chặn và giảm thiểu các rủi ro về nhân quyền và môi trường xuyên suốt chuỗi giá trị. Với hướng đi này, các nhà nhập khẩu EU sẽ đòi hỏi nhà cung cấp (bao gồm nhà sản xuất dệt may) cung cấp bằng chứng về đánh giá tác động, chính sách và biện pháp khắc phục. Điều này làm tăng yêu cầu sản xuất minh bạch và truy xuất nguồn gốc đối với nhà sản xuất ở nước xuất khẩu.

• Liên minh Châu Âu – Carbon Border Adjustment Mechanism (CBAM): CBAM là cơ chế để tính/thu thuế carbon nhập khẩu nhằm cân bằng chi phí carbon giữa sản phẩm nội địa EU và hàng nhập khẩu. Dù phạm vi ban đầu tập trung vào các ngành năng lượng cường độ carbon cao, tác động của CBAM (và các sửa đổi luật liên quan) khiến các nhà nhập khẩu và thương hiệu thời trang bắt đầu yêu cầu số liệu phát thải nhúng (embedded emissions) từ nhà cung cấp dệt may để xác định rủi ro chi phí và tuân thủ trong tương lai.

• Liên minh Châu Âu – EU Deforestation Regulation (EUDR) & chiến lược dệt may bền vững: EUDR bắt buộc chứng minh nguyên liệu nông-lâm (ví dụ một số loại viscose, gỗ, bông liên quan vùng rừng) không liên quan tới phá rừng; đồng thời chiến lược “Textiles Strategy” và các đề xuất như Ecodesign / Green Claims làm tăng áp lực ESG ngành dệt may, yêu cầu minh bạch chuỗi cung ứng bền vững, hạn chế chất độc hại trong vải và chống greenwashing. Điều đó nghĩa là từ khâu nhập nguyên liệu sợi/viscose/bông, doanh nghiệp phải có chứng từ truy xuất nguồn gốc và bằng chứng độc lập.

• Liên minh Châu Âu – Registration, Evaluation, Authorisation and Restriction of Chemicals (REACH): REACH là quy định về đăng ký, đánh giá, cấp phép và hạn chế hóa chất, áp dụng cho mọi sản phẩm nhập khẩu vào EU, bao gồm dệt may. Quy định này yêu cầu doanh nghiệp phải kiểm soát và loại bỏ các chất độc hại (như thuốc nhuộm azo, kim loại nặng hay PFAS) trong quy trình sản xuất. Do đó, các thương hiệu và nhà nhập khẩu châu Âu ngày càng yêu cầu nhà cung cấp dệt may Việt Nam chứng minh tuân thủ REACH thông qua hồ sơ hóa chất, kiểm nghiệm định kỳ và chứng nhận an toàn, nhằm đảm bảo sản phẩm đáp ứng tiêu chuẩn ESG và quy định môi trường của EU.

• Nhật Bản và các thị trường châu Á khác: Nhật Bản và một số nước châu Á yêu cầu tuân thủ các tiêu chuẩn an toàn hoá chất, tái chế và xử lý chất thải.

Thị trường quốc tế ngày càng yêu cầu cao về thực hành ESG

Pháp luật và khung chính sách ESG tại Việt Nam

Trong những năm gần đây, Việt Nam đã không ngừng hoàn thiện hệ thống pháp luật liên quan đến môi trường, xã hội và quản trị doanh nghiệp (ESG), nhằm thúc đẩy phát triển bền vững và hội nhập quốc tế. Đặc biệt, các quy định mới đang tác động mạnh tới ngành dệt may.

Về môi trường, Luật Bảo vệ Môi trường 2020 cùng các nghị định và quyết định hướng dẫn đã siết chặt quản lý phát thải, xử lý nước thải và quản lý chất thải nguy hại. Nhiều văn bản quan trọng như Nghị định 06/2022/NĐ-CP (giảm phát thải khí nhà kính), Nghị định 08/2022/NĐ-CP (hướng dẫn Luật BVMT), Quyết định 888/QĐ-TTg, 896/QĐ-TTg, 841/QĐ-TTg và mới nhất là Quyết định 13/2024/QĐ-TTg về kiểm kê khí nhà kính, đều hướng đến mục tiêu giảm phát thải carbon và thích ứng biến đổi khí hậu theo cam kết Net Zero 2050.

Ở khía cạnh xã hội, Bộ luật Lao động 2019 đóng vai trò nền tảng trong bảo vệ quyền lợi người lao động, quy định rõ các tiêu chuẩn về điều kiện làm việc an toàn, không phân biệt đối xử, không sử dụng lao động cưỡng bức. Đồng thời, luật cũng khuyến khích đối thoại tại nơi làm việc, thương lượng tập thể và quyền công đoàn, tạo nền tảng cho môi trường làm việc sản xuất minh bạch và nhân văn, thể hiện trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp.

Khung chính sách ESG ngày càng hoàn thiện này đang tạo áp lực đồng thời là động lực để doanh nghiệp Việt Nam – đặc biệt là trong lĩnh vực sản xuất, dệt may – đầu tư cho công nghệ sạch, quản trị minh bạch và phát triển bền vững nguồn nhân lực. Đây là cơ hội để các doanh nghiệp xanh nâng cao năng lực cạnh tranh.

Áp lực từ khách hàng, nhà đầu tư và đối tác trong chuỗi cung ứng

Hiện nay, các tập đoàn dệt may toàn cầu đều phải thực hiện ESG một cách minh bạch, không chỉ vì yêu cầu pháp lý ngày càng nghiêm ngặt mà còn do sức ép từ chính người tiêu dùng. Người mua hàng, đặc biệt là giới trẻ, ngày càng quan tâm đến các thương hiệu “xanh”, tôn trọng con người và sản xuất minh bạch.

Một nghiên cứu năm 2024 của Verónica Baena, với chủ đề “The shift from fast fashion to socially and sustainable fast fashion”, đã chỉ ra rằng khách hàng có phản ứng rất tích cực khi thương hiệu Zara thực hiện các hoạt động ESG và trách nhiệm xã hội. Khi Zara triển khai những chương trình cụ thể như tạo việc làm cho người khuyết tật (For&From), phát triển dòng sản phẩm thân thiện môi trường (Join Life), và truyền thông minh bạch về ESG, thì ý định mua hàng, niềm tin và lòng trung thành của khách hàng đều tăng rõ rệt, đây là một trong những lợi ích thực hiện ESG dệt may.

Áp lực thực hiện ESG của doanh nghiệp dệt may từ khách hàng, nhà đầu tư và đối tác

Điều này cho thấy, để duy trì uy tín và lợi thế cạnh tranh, các thương hiệu lớn buộc phải công khai dấu vết carbon và minh bạch hóa toàn bộ quy trình sản xuất – từ nguyên liệu đến thành phẩm. Chính vì vậy, họ cũng yêu cầu các doanh nghiệp gia công và nhà cung ứng tại Việt Nam phải đáp ứng tiêu chuẩn ESG tương tự: quản lý môi trường chặt chẽ, đảm bảo quyền lợi người lao động, và công bố thông tin rõ ràng.

Từ đó, ESG không còn là lựa chọn mà là điều kiện bắt buộc để các xưởng may, nhà cung cấp Việt Nam có thể tiếp tục tham gia chuỗi cung ứng bền vững toàn cầu. Việc chủ động chuyển đổi xanh, sử dụng năng lượng tái tạo hiệu quả, kiểm soát hóa chất và sản xuất minh bạch không chỉ giúp doanh nghiệp đáp ứng yêu cầu đối tác, mà còn tạo lợi thế lâu dài, nâng cao uy tín và mở rộng cơ hội xuất khẩu sang các thị trường cao cấp. Đây chính là một trong những giải pháp ESG cho ngành dệt may.

Ví dụ điển hình doanh nghiệp dệt may Việt thực hiện ESG

Green TG – Tiền Giang, Việt Nam

Hệ thống điện mặt trời được lắp đặt trên mái nhà máy Green TG tại Tiền Giang – một công ty Hàn Quốc chuyên về may mặc quần áo xuất khẩu sang các thị trường Liên minh Châu Âu – Mỹ, Hàn, Nhật. Dự án sử dụng 2.240 tấm pin năng lượng mặt trời 450Wp cùng 8 bộ hòa lưới (inverter) SMA Sunny Tripower CORE 2 công suất 110kW – dòng biến tần mới của SMA (Đức) với nhiều ưu điểm nổi bật. Hệ thống giúp nhà máy giảm phát thải carbon khoảng 1200 tấn CO2 mỗi năm.

Dự án điện mặt trời nhà máy Green TG – Tiền Giang – 1MWp

Eclat Fabric – Vũng Tàu, Việt Nam

Eclat – Fabrics Việt Nam là doanh nghiệp thuộc Tập đoàn Eclat Textile – một tập đoàn may mặc lớn tại Đài Loan, có nhà máy công suất 6.000 tấn vải/năm, chuyên sản xuất các loại vải dệt kim thời trang, vải thể thao, vải may quần áo cao cấp, vải kỹ thuật đa chức năng có tác dụng chống tia tử ngoại cho các thương hiệu lớn như Nike, Adidas, Lululemon… Việc thực hiện ESG thông qua việc sử dụng năng lượng mặt trời giúp Eclat nâng cao năng lực cạnh tranh và trở thành một doanh nghiệp xanh.

Hệ thống điện mặt trời sử dụng 2.682 tấm pin năng lượng mặt trời công suất 450Wp, được thiết kế và lắp đặt theo tiêu chuẩn quốc tế, đảm bảo các tiêu chuẩn kỹ thuật nghiêm ngặt với tính thẩm mỹ cao. Hệ thống điện mặt trời giúp nhà máy giảm phát thải carbon 1400 tấn CO2 mỗi năm.

Dự án điện mặt trời nhà máy Eclats Fabric – Vũng Tàu- 1,2 MWp

Total Men Chuen – Đồng Nai, Việt Nam

Dự án được triển khai vào năm 2020 với công suất 1 MWp, bao gồm 2.348 tấm pin năng lượng mặt trời Jinko 405W hiệu suất cao, 9 bộ hòa lưới Huawei và hệ thống khung phụ trợ và dây dẫn đạt chất lượng cao độ bền thiết kế trên 30 năm. Hệ thống điện mặt trời này giúp khách hàng tiết kiệm chi phí điện hàng tháng, tăng năng suất sản xuất và góp phần bảo vệ môi trường, đây là một giải pháp ESG cho ngành dệt may hiệu quả.

Dự án này được thực hiện theo hình thức PPA (Power Purchase Agreement), tức xây dựng – thuê – chuyển giao. Vũ Phong Energy Group sẽ đầu tư xây dựng hệ thống điện mặt trời trên mái nhà xưởng của khách hàng, sau đó thuê lại để bán điện cho khách hàng với giá ưu đãi. Sau một khoảng thời gian nhất định, Vũ Phong Energy Group sẽ chuyển giao toàn bộ hệ thống cho khách hàng sở hữu.

Dự án điện mặt trời nhà máy Total Men Chuen – Đồng Nai – 1 MWp

Nguồn: https://vuphong.vn/doanh-nghiep-nganh-det-may-cap-thiet-thuc-hien-esg/.